KEMPENLAND historie

De tweede periode loopt vanaf ca. 1540 als de invallen van Gelre ophouden, tot het einde van de Tachtigjarige Oorlog. Waarschijnlijk de meest rampzalige periode uit de geschiedenis van deze streek. Alle glorie die de vaderlandse geschiedenis in deze periode heeft gezien is volledig aan Kempenland voorbij gegaan, maar van de ellende hebben ze ruimschoots hun deel gehad.

Van ca.1540 tot ca.1650

- 1543 In dit jaar was de achtste, de laatste en hevigste Gelderse oorlog. De schade was groot: volgens een tijdgenoot van Maarten van Rossum haalde hij uit de Meierij 2800 wagens met goederen en 3200 gijzelaars en bracht ze naar Roermond. Alleen Eindhoven en omgeving was goed voor 800 wagens. Maar dit is laatste actie van de Geldersen: Karel V stuurde een groot leger en veroverde de Gelderse steden Düren en Venlo waarna de hertog van Gelre zich overgaf. Karel V verenigde nu alle Zeventien Provinciën (in het huidige Nederland en België;) onder Spaans-Bourgondisch gezag (Vrede van Venlo). [9]

- 1545-1563 Concilie van Trente, begin van de contrareformatie. [4]

- na 1545 In de Meierij lijkt de vervolging van andersdenkenden te verminderen. Tussen 1556 en 1560 waren er geen executies om godsdienstige redenen. [38]

- 1547 Nu de Gelderse oorlogen afgelopen zijn, verbreekt de Meierij de moeizame samenwerking met Den Bosch rond de bijdragen voor oorlogen. Directe aanleiding was dat Den Bosch van de hertog een restitutie kreeg van 9000 gulden op een voorschot van 30.000 gulden. Van de 30.000 gulden kwam drie kwart ten laste van de Meierij, maar Den Bosch weigerde de restitutie te delen. [9]

- 1548 Anna van Egmont, gravin van Buren, erft de heerlijkheid Eindhoven. Zij trouwt in 1551 met Willem van Oranje, sindsdien is de heerlijkheid in handen van het huis Nassau. [4]

- ca 1550 Den Bosch wordt het Rome van het noorden genoemd door het grote aantal kerken en kloosterlingen. Den Bosch telde toen 1200 kloosterlingen op zo'n 20.000 inwoners (1 op 18). In Antwerpen was dat toen 1:80 of 1:70 incl. begijnen. [38]

- 1554-1557 Pestepidemie in en om Den Bosch. In 1555 is mogelijk o.a. Maarten van Rossum hiervan het slachtoffer geworden. [4]

- 1554 Stadsbrand in Eindhoven. Mogelijk wordt hierna de Gender omgelegd binnen de stad. Waarschijnlijk lag de monding in de Dommel eerder bij het klooster Mariënhage. [4,14]

- 1555 Na de brand in 1539 en de plundering in 1543, kan het klooster Soeterbeek (bij Nuenen) de schulden niet meer betalen. Koning Phillips II heeft de schulden kwijtgescholden. [4]

- 1556 Hongersnood in de Nederlanden. De stedelijke overheden proberen speculatie te onderdrukken maar het gevolg is dat de graanleveranciers in het Oostzee gebied weigeren te leveren en de speculatie in de steden dus alleen maar gemakkelijker wordt: de prijzen stegen scherp en de voorraden werden vastgehouden. De feitelijke omvang van het tekort was waarschijnlijk niet groot want toen de schepen met graan na 11 maanden eindelijk binnen liepen daalden de prijzen scherp en waren en plotseling geen problemen meer. [34]

- 1557 - 1557 Filips II van Spanje kan de rente op zijn schulden niet betalen. Aangezien steden als Antwerpen en de daar gevestigde handelshuizen (gedwongen) borg stonden voor een deel van deze schulden, leden ze zware verliezen. [15, 34]

- 1559 Het klooster in Tongerlo koopt de hoge en middelbare rechtspraak in Hoogeloon en Hapert en de hoge, lage en middelbare in Casteren. De lage in Hoogeloon en Hapert hadden ze al in bezit sinds de overdrachten rond 1235. Waarschijnlijk is tegelijk de schepenbank van Hoogeloon, Hapert en Casteren opgericht en afgesplitst van Eersel. [36]

- ca 1560 Antwerpen is verreweg de grootste stad in Brabant met meer dan 100.000 inwoners (in 1374 waren dat er ca. 7000) en boven de Alpen was alleen Parijs groter. De helft van de Brabanders woont in steden en de helft van de stedelingen woont in Antwerpen. De groei van Antwerpen komt voor een belangrijk deel door trek naar deze stad uit de verre omgeving. Ook uit Kempenland zullen waarschijnlijk veel jonge mensen naar Antwerpen zijn getrokken omdat ze op de dorpen nauwelijks bestaansmogelijkheden hadden. Hierover bestaat weinig informatie. [9]

- ca 1560 De groei van Antwerpen was alleen mogelijk door een goede toevoer van granen, vlees en ander voedsel, bouwmaterialen en kledingstoffen. Een deel van de granen, stoffen en hout zal zeker per schip zijn aangevoerd, maar vlees, vis, boter, groente en een deel van de kledingstoffen is zeker in de regio geproduceerd. Uit Kempenland komt informatie over de 'export' van boter, vlas en wol en de weefsels daarvan richting Antwerpen. [4]

- 1560 Blaarthem en Oerle worden een heerlijkheid onder Willem de Borchgrave. In 1658 wordt het pand gelost door de Staten Generaal. [14]

- 1561 Herindeling van de bisdommen in de Nederlanden. Franciscus Sonnius (geb. als Frans van de Velde in Son) wordt de eerste bisschop als het nieuwe bisdom Den Bosch wordt afgesplitst van het prinsbisdom Luik. De contra-reformatie is een van de redenen voor de herindeling, maar Spanje wil ook meer greep krijgen op het kerkbestuur dat tot dit moment onder het bisdom Luik en aartsbisdom Keulen viel. Beide bisschopssteden liggen buiten het door Spanje beheerste gebied.
Er is veel weerstand van partijen die verlies van zelfstandigheid of invloed vrezen en die daarom al sinds 1559 de overgang vertragen. Een van de belangrijkste problemen is de 'financiering' van de nieuwe bisschoppen: deze hebben geen goederen en dus geen inkomen. Daarom bedenkt men dat de bisschoppen automatisch abt van een klooster moeten worden en daarmee de beschikking krijgen over de goederen van dit klooster. Sonnius besluit om abt te worden van de abdij van Tongerlo, dat ligt eigenlijk buiten het bisdom maar het klooster Berne (bij Heusden) was niet rijk genoeg! [4, 36]

- 1563-1570 Noordse Oorlog tussen Denemarken en Zweden. Hierdoor wordt de Sont regelmatig geblokkeerd en kunnen de Hollandse (meest Amsterdamse) schepen geen graan en hout halen in het Oostzee gebied. Dus hongersnood in de steden met ongetwijfeld een uitstraling naar het platteland door de hoge prijzen. [15]

- 1564 Einde van het Concilie van Trente en begin van de contra-reformatie. Een van de (minder belangrijke) nieuwe regels is dat de kerken doop-, trouw-, en begraafregisters moeten gaan bijhouden. Dit is nu onze belangrijkste bron voor stamboomonderzoek voor 1800! [4]

- 1564 Brand in de abdij van Hooidonk in Nederwetten. Waarschijnlijk geen verband met oorlogshandelingen. [4]

- ca 1566 Mensen die om religieuze redenen vluchtten uit Vlaanderen en Brabant gingen vaak naar Londen, het land van Kleef (onder Nijmegen) of Emden (bij Delfzijl). In Londen was Edward VI koning en hij was welwillend ten opzichte van de verschillende godsdiensten. Vooral mensen uit Vlaanderen en Antwerpen die al zakelijk contacten hadden in Engeland, gingen hierheen. In 1554 volgde Mary hem op en trouwde met Philips II van Spanje: einde tolerantie.
Uit de Meierij trokken veel vluchtelingen naar het land van Kleef (Wezel, Goch, Gennep) waar hertog Willem de Rijke (1539-1592) een tolerant bewind voerde. Bovendien sprak men daar Nederlands en veel linnenwevers en blekers hadden daar al contacten.
In Emden regeerde gravin Anna en ook die vond dat er ruimte moest zijn voor anders denkenden. In de grote kerk van Emden was de eerste grote, 'constituerende' vergadering van de Nederlandse reformatie en sindsdien heet deze kerk de 'moederkerk'. [38, 4]

- 1566 Onder druk van de lagere edelen (het Smeekschrift) en het geweld van de beeldenstorm, belooft de landvoogdes Margareta van Parma, bastaarddochter van keizer Karel V, een matiging van de plakkaten. Het is niet duidelijk wat zij hier precies mee bedoelde, maar de protestanten hadden het gevoel dat ze rechten en ruimte kregen: het Wonderjaar van april 1566 tot april 1567. Maar al na een paar maanden probeert Margareta het gezag weer stevig in handen te krijgen. [9]

- 1566 In zomer zijn er hagenpreken in Engelen, buiten de stad Den Bosch. Het stadsbestuur weigert in te grijpen omdat de vertegenwoordigers van de gilden dit blokkeren met het argument dat het buiten de stad gebeurd. [38]

- 1566 De beeldenstorm begint op 10 augustus in Steenvoorde (Vlaanderen), 20 augustus in Antwerpen, 22 augustus in Breda en Den Bosch. In de twee laatste steden op instigatie van mensen uit Antwerpen. In Turnhout worden de kerken (Pieterskerk, Begijnhofkerk en de Theobalduskapel) en kloosters (Corsendonck en Gasthuis) geplunderd. De beeldenstorm in Eindhoven begint eind augustus nadat predikanten uit Den Bosch gepreekt hebben in de Catharina kerk. Het beeld van Onze Lieve Vrouw Presentatie in de Catharina kerk wordt vernield maar later hersteld. Het klooster Mariënhage wordt zwaar beschadigd. [19, 4, 35, 38]

- 1566 sept Twee Bossche leden van de Raad van Brabant komen naar Den Bosch. Volgens geruchten willen ze de inquisitie herstellen. Op 10 okt. is er een tweede beeldenstorm, maar deze wordt gedempt door protestante voorgangers. [38]

- 1566 Stadbestuur van Den Bosch stelt een godsvrede voor waarin katholieken en protestanten hun eigen gang mogen gaan. De protestanten mogen 4 kerken houden. Landvoogdes Margareta weigert: de protestanten mogen alleen buiten de muren samenkomen. Er dreigt militair ingrijpen: Valenciennes (toen in Henegouwen en overgenomen door protestanten) wordt belegerd en zal waarschijnlijk vallen. De Graaf van Megen staat, op verzoek van Margareta klaar, om in te grijpen in Den Bosch. Onder druk accepteren de protestanten om alleen buiten de muren bijeen te komen, maar nu weigert Margareta. [38]

- 1567 jan. De Graaf van Megen krijgt opdracht een garnizoen in Den Bosch te leggen. De protestanten en het stadsbestuur bezetten de poorten en de muren. De protestant Anthonie van Bombergen komt uit Antwerpen naar Den Bosch, zogenaamd namens Oranje en neemt de facto het bestuur over. [38]

- 1567 mrt. Valenciennes geeft zich over en Margareta trekt alle privileges van Den Bosch in. Het leger dat Valenciennes heeft veroverd marcheert naar Turnhout: tussen Antwerpen en Den Bosch. [38]

- 1567 apr. In Antwerpen en Den Bosch proberen de protestanten toch nog de macht te grijpen maar dit mislukt. Alva komt in de Nederlanden. Willem van Oranje vertrekt (met veel protestanten) op 11 april 1567 uit Antwerpen en op 22 april uit Breda nadat Spaanse troepen onder Noircarmes in Turnhout zijn aangekomen. De protestante commandant Anthonie van Bombergen ontruimt op 11 april 1567 Den Bosch en met hem veel vluchtelingen. Veel van de vluchtelingen (schattingen 2000-3000 man) gaan naar het land van Kleef. Alva legt een garnizoen in de stad en ontwapent de burgers. [19, 9, 35, 38]

- 1568 Begin Tachtigjarige Oorlog.

- 1568-1573 In deze periode zijn in Den Bosch veel vluchtelingen teruggekeerd in de hoop op een algemeen pardon, maar er zijn toch 264 inwoners veroordeeld wegens de beeldenstorm. Hiervan zijn er 16 ter dood gebracht; de overigen zijn verbannen en hun bezit geconfisceerd. [38]

- 1568 e.v. In Eindhoven werden 34 personen bij verstek veroordeeld wegens de beeldenstorm. Hierbij waren Dam van Haren, de drost van Cranenborch, kanunnik Frans Baex, deken Goort vd Berghe en twee schepenen en twee burgemeesters. Toch bleef Eindhoven in deze periode tolerant tegenover de protestanten, die waarschijnlijk ook niet allemaal waren gevlucht. [38]

- 1568 - 5 juni. Lamoraal graaf van Egmont en Filips van Montmorency Nivelles, graaf van Horne, worden te Brussel onthoofd door Alva. Samen met Willem van Oranje zijn ze de belangrijkste edelen van de Nederlanden. [19]

- 1568 - oktober Willem van Oranje steekt bij Stokkem de Maas over en bedreigt Maastricht en Tongeren, maar het komt niet tot een aanval. De Luikse stad Sint-Truiden opent de poorten voor Oranje, maar nabij de grens tussen Brabant en Luik wordt hij verslagen. Het grootste deel van de veldtocht loopt dus op het gebied van Luik, dat niet betrokken is bij de oorlog, maar wel de plunderingen krijgt. [4]

- 1569-1570 Pestepidemie in Turnhout. [5]

- 1570 Alva kondigt een algemeen pardon af voor de protestanten als ze zich verzoenen met de RK kerk. De bisschop meldt dat zich in het bisdom Den Bosch 6000 mensen hebben verzoend, maar klaagt later wel dat ze zich niet allemaal aan de regels houden. In het bisdom zouden alleen nog protestanten zijn in Den Bosch, Eindhoven en drie of vier dorpen er omheen en in Zaltbommel. [38

- 1571 Metzius, de bisschop van Den Bosch, en de abt van Rolduc visiteren de Abdij van Hooidonk in Nederwetten en constateren weer mistanden net als in 1525. Ook de kanunniken van Oirschot, Den Bosch, St-Oedenrode en Hilvarenbeek geven veel aanstoot door hun gedrag [4, 38]

- 1572 Johan van Esch, kwartierschout van Kempenland, woont op het kasteel in Bergeijk. [29]

- 1571 De belangrijkste leiders en predikanten komen samen in het land van Kleef en later in de Synode van Emden. Hier wordt de Nederlandse geloofsbelijdenis geformuleerd. [38]

- 1571 In Den Bosch is weer een protestante gemeente. Blijkbaar is deze armlastig want ze vragen steun aan andere gemeentes. In 1578 is dit niet meer nodig en kan de gemeente eigen predikanten onderhouden. [38]

- 1572 Hollandse steden boeken de eerste overwinningen op de Spanjaarden na de verovering van Den Briel door de watergeuzen. Door de moord op katholieke geestelijken krijgt de opstand een erg anti-katholiek karakter: 19 martelaren van Gorcum en 23 in Roermond in april resp. juli. [4, 9]

- 1572 De veldtocht van Oranje na de inname van Roermond komt tot Postel. Op het platteland krijgt hij weinig steun o.a. door de moorden op priesters maar zeker ook door het eisen van contributies en brandschattingen. Maar de Spaanse troepen die Oranje moeten tegenhouden, blijven ook in de Meierij rondhangen en blijken net zo rampzalig. Vanaf dit jaar zullen allerlei soldaten jarenlang de Meierij plunderen. [9]

- 1572 - aug.-okt. Eind augustus opent Mechelen de poorten voor de geuzen. Op 1 oktober verlaten de geuzen de stad omdat een groot Spaans leger nadert. Op 2 oktober krijgen de Spanjaarden zonder weerstand toegang tot de stad. Toch wordt de stad gedurende drie dagen volledig geplunderd. Alva wilde een voorbeeld stellen en bovendien hadden de soldaten al geruime tijd geen soldij meer ontvangen. In 1572 werden op dezelfde manier Zutphen en Naarden geplunderd door Spaanse troepen. [4]

- 1572 - sept. Soldaten in Spaanse dienst onder Holstein plunderen rond Den Bosch. Daarna halen ze Heusden volledig leeg. De tegenactie van Oranje blijft beperkt tot het plunderen en verbranden van Hilvarenbeek waardoor Holstein in feite de vrije hand krijgt. Holstein vestigt zijn hoofdkwartier in Orthen en eist levensmiddelen en wagens in de verre omtrek. [9]

- 1572 - okt. en nov. Soldaten van Holstein plunderen Tilburg, Oisterwijk (tweemaal), St. Oedenrode, Oirschot, Boxtel en Oss. Op 9 nov. vertrekt Holstein. [9]

- 1573 Karthuizer monniken vermoord bij Geertruidenberg. [9]

- 1573 - 2 dec. Alva keert terug naar Spanje. Zijn missie is mislukt. Requesens volgt hem op. [9]

- 1573 Bergeijk heeft tot ca 1575 ca. 600 eigen koningsgezinde soldaten (rond het kasteel?) [9]

- 1574 - 4 febr. Nonnenklooster te Oisterwijk verbrand, priesters gedood door soldaten uit Geertruidenberg. Het dorp wordt geplunderd en grotendeels verbrand. [9]

- 1574 In de zomer van dit jaar worden rond Den Bosch 24 dorpen verwoest waaronder Oisterwijk. (15 mannen gedood, 150 huizen verbrand. [9]

- 1575 Filips II van Spanje kan voor de tweede keer de rente op zijn schulden niet betalen. Feitelijk failliet van Spanje. [15]

- 1575 Staatse troepen eisen geld en graan van het nonnenklooster Agnetendal in Dommelen. In 1575 vluchten de nonnen naar Bree waar ze blijven tot 1587. [4]

- 1576 okt. Protestanten uit Den Bosch proberen geestverwanten uit Zaltbommel de stad binnen te smokkelen. Dit mislukt. [38]

- 1576 De nieuwe landvoogd is Don Juan, bastaardzoon van keizer Karel V. In november muiten de Spaanse troepen in Antwerpen omdat ze geen soldij krijgen (Spaanse furie). Ze plunderen en vergaren 5 miljoen gulden; er vallen 700 doden (ook 2500 doden wordt genoemd). [9, 15]

- 1576 Bij Pacificatie van Gent wordt door de Staten van de Zuidelijke Nederlanden (niet door de landvoogd!) weer enige vrijheid van godsdienst toegestaan en krijgen de protestanten dus weer enige ruimte voor godsdienstoefeningen buiten Holland en Zeeland. Oranje verbiedt acties tegen katholieken buiten Holland en Zeeland. [19, 38]

- 1576 In Antwerpen (maart), Brussel (augustus) en Gent (november) nemen de calvinisten het bestuur over. [4]

- 1577 - jan. Eindhoven en Helmond worden overvallen door Spaanse muiters en geplunderd. [9]

- 1577 - 4 okt. Breda verovert door Prinsgezinde troepen onder Hohenlohe. [4]

- 1577 Het Duitse garnizoen (namens Spanje) verlaat Den Bosch. [38]

- 1577 Den Bosch tekent achtereenvolgens het Eeuwig Edict (1577 voor de koning), de Unie van Brussel (1577 voor Oranje), de Unie van Utrecht (1579 voor Oranje). De calvinisten proberen in de stad de macht te grijpen. Dit mislukt en Den Bosch tekent het Verdrag van Keulen (1579 voor de koning). [9]

- 1577 - dec. Prinsgezinde Staatse troepen nemen Eindhoven en het kasteel in met hulp uit de stad. Ze beeldstormen en plunderen. [4]

- 1577 Oprichting van het Schermersgilde in Den Bosch; feitelijk bedoeld als gewapende macht van de protestanten. [38]

- 1577 Heeze drie maal geplunderd door Spaanse, Bourgondische, Waalse, Duitse en Italiaanse soldaten. [9]

- 1578 Protestante burgers uit Antwerpen proberen per boot Den Bosch te bereiken om daar protestante weerbaarheid te vergroten. Dit mislukt. [38]

- 1578 Het Schermersgilde probeert geuzen de stad in te laten. Dit mislukt. [38]

- 1578 De Hollandse Staten Generaal benoemen Matthias van Oostenrijk tot 'tegen' landvoogd. De 'echte' landvoogd' Don Juan overlijdt en Alexander Farnese, beter bekend als Hertog van Parma, volgt hem op. Alexander Farnese is een zoon van de eerdere landvoogdes Margareta van Parma. [4, 9]

- 1578 In o.a. Den Bosch, Breda, Brussel. Mechelen en Antwerpen wordt religievrede afgekondigd en krijgen de protestanten kerken ter beschikking. [19]

- 1578/1579 tot 1587. De Hollandse Staten Generaal passen in de Meierij de tactiek der verschroeide aarde toe om de overgave van Den Bosch af te dwingen. Deze tactiek zal 70% van de bevolking het leven kosten. [9]

- 1578-1580 Spaanse troepen o.l.v. Haultepenne liggen in de Meierij om Den Bosch te beschermen door zgn. buitengarnizoenen in verschillende plaatsen: meestal in Eindhoven en soms in Oirschot, Boxtel, Oisterwijk, Tilburg, Turnhout, Bergeijk en kasteel Cranendonk. Gezien de verschroeide aarde tactiek van de Staatse troepen, moeten ze ook proberen zoveel mogelijk van de oogst in handen te krijgen. [9]

- 1578 Al voor de val van Antwerpen vertrekken de linnenblekers weg uit plaatsen als Eindhoven, Turnhout en Helmond. Vaak gaan ze eerst naar Goch (land van Kleef) en daarna naar Haarlem waar ze een grote rol spelen in de beroemde Haarlemse blekerijen. Ook de linnenwevers vluchten voor de oorlog. In Haarlem werkten linnenwevers en blekers uit o.a. Achel, Aalst, Alphen, Breugel, Budel, Eindhoven, Gennep, Gestel, Goirle, Heeze, Helmond, Leende, Maarheeze, Mierlo, Oerle, Oirschot, Strijp, Veldhoven, Westerhoven en Woensel. [14]

- 1579 jan. Protestante burgers (150) uit Antwerpen proberen Den Bosch te bereiken op aanstichting van schepenen uit Den Bosch. Mislukt weer. [38]

- 1579 Eind 1578 of begin 1579 liggen er Staatse troepen in Eindhoven; waarschijnlijk was er geen Spaanse bezetting om ze tegen te houden. In februari komt Farnese (Parma) langs op weg naar Maastricht. De Staatse troepen blijken dan Eindhoven verlaten te hebben. Bij een veldslag op de Oirschotse heide wordt de prins verslagen. De troepen die namens Spanje de bezetting van Eindhoven overnemen misdragen zich. [9]

- 1579 juni In Den Bosch hielden prins- en koningsgezinden elkaar min of meer in evenwicht. Na de val van Maastricht eisen de prinsgezinden dat Den Bosch zich aansluit bij de Unie van Utrecht (vóór de prins). Het stadsbestuur zegt dit toe, maar op de markt voor het stadhuis wordt door de RK schutters geschoten op het Schermersgilde. Dit is het zogenaamde schermersoproer dat 40 doden eist. Opgeroepen Staatse troepen worden niet toegelaten. Farnese eist overgave van Den Bosch en ca 4000 protestanten vluchten; de meeste naar Holland. [9, 38]

- ca. 1580 Gijzelaars nemen was aan beide kanten normaal in de oorlog. Soms met juridische basis als iemand moest betalen, maar vaak ook "om de vijand schade toe te brengen" en heel regelmatig gewoon om het inkomen van de soldaten of officieren te verhogen. Vrijkopen kon door onderhandelen met de gijzelnemers: soldaten, officieren en degene die de gevangene vasthield en verzorgde (de provoost) en die dus "verblijfkosten" rekende. Voor de gijzelnemers was het de kunst om gijzelaars te vinden die konden betalen of waarvoor het dorp bereid was te betalen. Als er niet betaald werd en de gijzelnemers dachten dat er wel geld was, kon de gijzeling jaren duren inclusief mishandeling van de gijzelaar om de betaling te stimuleren. [9]

- 1579 sept. Uiteindelijk accepteert het stadsbestuur van Den Bosch de Vrede van Keulen, maar de Staten Generaal weigert dit. Nu Den Bosch voor de koning kiest, blokkeren de Staten de toegang tot de Maas. Dit zal duren tot 1609 als het Twaalfjarig Bestand begint. Het gevolg is dat handelaren en handwerkslieden massaal de stad verlaten. [38]

- 1580 Rudolf van Eyck van het kasteel Blaarthem probeert een aantal bezetters van Eindhoven voor de prins om te kopen. Dit lekt uit, hij wordt mishandelt maar overleeft. Het kasteel Blaarthem wordt geplunderd. [14]

- 1580 Haultepenne vestigt zijn hoofdkwartier in Oisterwijk. Hij bouwt een schans en verwoest het dorp. Na een paar maanden vertrekt hij naar Eindhoven. Prompt verwoesten de Staatsen alles wat er nog staat in Oisterwijk. [9]

- 1580 Willem van Horne, heer van o.a. Geldrop en Heeze, wordt te Brussel onthoofd door Farnese (Parma). Willem was katholiek, maar was verschillende keren van kamp gewisseld. Reden tot zijn veroordeling waren plannen om Parma gevangen te nemen. Zijn schoonvader was Lamoraal van Egmont, de beroemde graaf van Egmont die in 1568 door Alva werd onthoofd (samen met Filips van Montmorency, ook graaf van Horne, maar geen bloedverwant). Geldrop en Heeze blijven wel in handen van familieleden van Willem van Horne. [13]

- 1580 Heeze vier keer overvallen door Franse soldaten van het Staatse garnizoen in Herentals. Waarschijnlijk was een heffing van dit garnizoen niet betaald. De laatste keer (op eerste Paasdag) waren er 8 doden, 20 zwaar gewonden, vrouwen waren verkracht, 108 huizen afgebrand en 27 gijzelaars. Via Aernoldt Heesius, uit Heeze en schoolmeester in Antwerpen, werden de gijzelaars vrijgekocht voor 4090 gulden. Daarna kon Heeze dit niet betalen omdat tijdens de oogst de pest uitbrak en de helft van de bevolking stierf. [9]

- 1580 - 16 aug. Soldaten uit Geertruidenberg verbranden huizen in Hilvarenbeek en Tilburg. Ze roven vee en drijven dit naar Holland. [9]

- 1581 - juni. Staatse troepen (7000 man) overvallen Oisterwijk, roven en branden. [9]

- 1581 Staatse troepen veroveren de kastelen in Turnhout, Tilburg en Hoogstraten. Haultepenne trekt op naar Tilburg en Hilvarenbeek vanuit Den Bosch maar verovert op 26 juni onverwacht Breda. De Spaanse troepen hebben al een half jaar geen soldij ontvangen en plunderen de stad: 584 burgers gedood. [9]

- 1581 - 26 juli. De Staten-Generaal zweren Filips II formeel af als koning in de "Plakkaat van Verlatinghe". De officiële onafhankelijkheidsverklaring van Nederland. [4]

- 1581 - aug. De meeste Spaanse troepen zitten nu in Breda. Staatse troepen belegeren dus Eindhoven. De eerste poging mislukt en St. Oedenrode wordt verwoest. Op 9 september valt de stad toch en even later Helmond waar het kasteel stand houdt. Spaanse troepen belegeren een maand later Eindhoven. De Staatsen steken het klooster Mariënhage in brand. De Spaanse troepen slopen Woensel en waarschijnlijk een fors deel van de omgeving. Alle graanvoorraden worden geconfisqueerd. Haultepenne herovert de stad op 9 oktober, de Staatsen krijgen vrije aftocht. Ook Helmond en Boxtel worden ontzet. [9,4]

- 1581 In Mechelen (1580), Brussel en Antwerpen nemen de protestanten de macht over. De katholieke religie wordt verboden, priesters worden verbannen en bezittingen geconfisqueerd. [19]

- 1582 - 17 januari. Troepen onder de Franse hertog van Anjou, die officieel Oranje steunde, kwamen met een list binnen de stad Antwerpen maar werden door de bevolking verdreven. [4]

- 1582 - 27 december. De Staatsen veroveren Eindhoven door insluiping; het kasteel houdt nog twee weken stand. De Spanjaarden krijgen vrije aftocht. De volgende dag worden de molens rond Den Bosch verwoest. [9]

- 1583 - 22 januari. De Spanjaarden belegeren Eindhoven weer. De Staatsen hebben een grote bezetting in de stad maar kunnen deze niet behoorlijk bevoorraden. Ze verwoesten gebouwen buiten de vesting zoals de Genneper watermolen en plunderen in Luiks gebied. Ook de Spanjaarden hadden moeite met de bevoorrading in deze koude winter. Bovendien muiten versterkingen onderweg in Zuid-Limburg en bij Namen. Toch duurde de belegering drie maanden. Waarschijnlijk was er toen in de verre omgeving niets meer te plunderen of te verwoesten. [9, 4]

- 1583 - april. de Spanjaarden o.l.v. Alexander Farnese (Parma) hebben Eindhoven weer in handen. Het kasteel wordt versterkt en de omwalling wordt afgebroken, maar de grachten blijven deels bestaan tot in de 19e eeuw. Ook Turnhout, Diest, Hoogstraten en Herenthals (1584) komen weer in Spaanse handen zodat de Kempen weer Spaans is. [9, 4]

- 1583 In de zomer een grote Staatse vernietigingscampagne in de Meierij: in mei veeroof rond Den Bosch, in juli verbranden van oogst en dorpen Vught, Boxtel, St. Oedenrode, Schijndel, Veghel, Oss, Geffen, Lith. In Lommel werd bijna alle huizen verbrand.

- 1583 Rond 1568 had Eindhoven 267 haardsteden (ca 1200 inwoners). In 1582 woonden er misschien niet meer dan 30 mensen. In de omliggende dorpen zal de situatie niet veel beter zijn geweest: in Eersel waren nog 3 van de 300 woningen over en daarna brak de pest uit. De helft van de bevolking overleed. In Tongelre en Oerle en waarschijnlijk in de meeste dorpen, was de situatie vergelijkbaar. [9]

- 1583 De (Hollandse) Raad van Staten verbiedt het plunderen van de Hollandse dorpen in de Langstraat door soldaten in dienst van de Staten. [9]

- 1583 Grote brand in Hilvarenbeek; kerk en diverse huizen verwoest. [4]

- 1583 en 1586 Pestepidemie in Turnhout. [4]

- 1584 De rentmeester van de Meierij noemt in dit jaar Empel, Eindhoven, Gestel, Strijp, Stratum, Woensel, Cromvoirt, Helvoirt, Haaren en Udenhout geheel geruïneerd, deels ontvolkt "ende alzoo nijet executabel" (belasting niet te innen). [9]

- 1584 Farnese (Parma) belegert Antwerpen. De Staten geven opdracht om heel de Baronie van Breda en de Meierij te verwoesten. De bevolking krijgt opdracht om te vertrekken. [9]

- 1584 De Veldhovense Geraert Erven wordt gegijzeld in Mechelen. Dorpsgenoot en linnenkoper Pauwels Peters schiet 470 gulden voor. Voor de terugbetaling moet Veldhoven een speciale belasting invoeren. [9]

- 1585 Farnese (Parma) verovert Brussel, Mechelen en tenslotte Antwerpen. Heel Vlaanderen is nu in Spaanse handen en in Brabant is alleen Bergen op Zoom nog in Staats. Als reactie sluiten Holland en Zeeland de Schelde af voor schepen naar Antwerpen. Vooral uit Antwerpen vluchtten veel inwoners naar het noorden en naar Duitse steden. [9]

- ca. 1585 Reusel is waarschijnlijk onbewoond. [9]

- 1585 sept. St. Michielsgestel kon de contributies niet betalen. Mondragon (Spaans) komt met een grote legermacht en gedurende 10 dagen wordt geëxecuteerd (geïnd). De kosten zijn 4500 gulden. [9]

- 1586 Vanuit Heusden worden Haaren, Heukelen en Enschot gebrandschat door Staatsen. [9]

- 1586 Vanuit Geertruidenberg wordt Lommel platgebrand door Staatsen. [9]

- 1586 - 22 juli. Oisterwijk geplunderd door Staatsen. Veeroof en brandstichting in Hilvarenbeek, Tilburg, Goirle en Riel. [9]

- 1586 Berlicum wordt tweemaal door Staatse troepen overvallen en verbrand. Ze nemen 80 gijzelaars mee, maar Berlicum heeft geen geld om ze vrij te kopen. [9]

- 1587 Terwijl Parma Sluis in Zeeland belegert, wordt de vernietigingscampagne in de Meierij rond 20 mei hervat. Over- en Neerpelt in Luiks gebied (en dus formeel buiten de oorlog) worden door Staatse troepen gebrandschat. Op 24 mei komen ze in Oirschot, op 28 mei in St. Oedenrode. [9]

- 1587 In de nacht van 5 op 6 juni proberen de Staatsen Den Bosch te verrassen. Mislukt. [9]

- 1587 - 8 juni. Bloedbad in Veghel, op 9 juni St. Oedenrode en Schijndel. Daarna trekt het Staatse leger via Esch naar Capelle in de Langstraat. Op 11 juni wordt de kerk van Oisterwijk verwoest. De Staten zien af van een aanval op Den Bosch in plaats daarvan moet de Meierij volledig verwoest worden: alle bewoners verjaagd, alles verbrand, alle vee geroofd. [9]

- 1587 - 17 juni. Kasteel Loon op Zand verovert. De bezetting wordt deels vermoord. [9]

- 1587 - eind juni. Waalwijk en Drunen verovert. Forten rond Den Bosch worden opgegeven. Boxtel (kasteel) veroverd. Oirschot wordt hoofdkwartier door de Staatsen. [9]

- 1587 - 2 juli. De Staatsen veroveren Eindhoven en het kasteel. De soldaten mogen plunderen. [4, 9]

- 1587 - 4 juli. Helmond aangevallen. De stad wordt veroverd, maar niet het kasteel. De stad en de omliggende dorpen (o.a. klooster Binderen, Stiphout, Rixtel, Gerwen, Nuenen) worden in brand gestoken. [9]

- 1587 - 7 juli. Spaanse troepen zijn onderweg en de Staatsen trekken via Oisterwijk terug naar de Langstraat. Ze laten een bezetting achter in Eindhoven, Boxtel en Loon op Zand. In de rapportage staat dat ze: "in zes of zeven dagen vijf of zes kastelen hebben veroverd en sommige afgebrand, Eindhoven ingenomen en Helmond geheel uitgebrand en bovendien hebben ze 30 tot 40 dorpen verbrand en de wagens geroofd". [9]

- 1587 - juli. Spaanse troepen nemen Eindhoven weer in. Staatse troepen verwoesten op 11 juli Oisterwijk weer eens. Voor de tachtigjarige oorlog was Oisterwijk door de textielindustrie waarschijnlijk het meest welvarende dorp van de Meierij, maar deze verwoestingen is het dorp niet meer te boven gekomen. Tilburg heeft de rol als textielcentrum overgenomen. [9]

- 1587 - 13 juli. Bij een confrontatie tussen Spaanse en Staatse troepen bij Engelen sneuvelt Haultepenne, de Spaanse bevelhebber. [9]

- 1587 - 16 juli. Kasteel Boxtel wordt ontruimd door Staatsen. Op 30 juli wordt kasteel Loon op Zand ontruimd en in brand gestoken. [9]

- 1587 Hongersnood en pest in Oirschot en in vele andere dorpen. Staatsen en Spanjaarden bieden tegen elkaar op wie de hoogste belasting kan opleggen. [11]

- 1587 Kasteel Bergeijk verwoest waarschijnlijk door de Staatse troepen, maar hersteld en versterkt met een fort, waarschijnlijk door de Spaanse troepen onder Nicolaus de Puntere. [4, 29]

- 1587 De Staten concludeerden blijkbaar eind 1587 dat de verschroeide aarde campagne niet de val van Den Bosch had veroorzaakt en dat het ook niet te verwachten was dat dat een volgend jaar zou gebeuren. Besloten werd dat de Meierij voortaan beheerd zou worden om er zoveel mogelijk uit te halen. De geschiedschrijvers van Holland lijken niet trots op deze periode. De actie blijkt zoveel mogelijk te zijn doodgezwegen of werd verhuld in termen als 'er was veel ellende'. [9]

- 1588 Farnese (Parma) krijgt opdracht van de Spaanse koning Philips II om zijn aandacht en troepen vooral te richten op Frankrijk en Engeland. De komende Armada moet afrekenen met Engeland en Holland. [9]

- 1588 De Spaanse Armada komt naar Engeland en de Nederlanden maar worden aangevallen door de Engelsen en Noord Nederlanders in het Kanaal. Tenslotte wordt de vloot door zware stormen bij Schotland praktisch vernietigd. Het vertrek van Farnese (Parma) en het mislukken van de Armada vormen een kentering in de oorlog. [15]

- 1588 Ondanks dat er weinig Staats gebied over was in Brabant, probeerden de Brabanders een gelijkwaardige plaats te krijgen in de Staten-Generaal. Maurits steunde dit streven in de hoop als 'eerste edele' van Brabant meer invloed in de Staten-Generaal te krijgen. Waarschijnlijk werkte dit contra-productief: in dit jaar werd Brabant officieel Generaliteitsland en bleef dit tot einde 18e eeuw. [9]

- 1589 De inwoners van Poppel vragen te mogen terugkeren naar hun dorp. Waarschijnlijk zijn ze een paar jaar eerder verjaagd. [9]

- 1589 Antwerpen had rond 1560 meer dan 100.000 inwoners. In 1589 waren er nog maar 42.000. De helft van de bevolking, meest protestanten maar ook katholieken, was vertrokken. Waarschijnlijk waren ook relatief veel rijke en capabele inwoners (handelaars, ambachtslieden) vertrokken. In steden als Middelburg, Haarlem, Keulen en vooral Amsterdam zouden deze vluchtelingen een grote rol gaan spelen. [9]

- 1590 Maurits verovert Steenbergen en met de hulp van het Turfschip Breda. [15]

- 1590 Sinds 1561 zijn de bisschoppen van Den Bosch automatisch abt van de abdij van Tongerlo en hebben ze de beschikking over de goederen van de abdij, zeer tot ongenoegen van deze kloosterlingen. De tweede bisschop van Den Bosch na Sonnius was Laurentius Metsius, hij schijnt zich wat dit betreft wel erg misdragen te hebben. In 1590 krijgt Tongerlo daarom weer een eigen abt, maar daarvoor moet de abdij wel bijna alle bezittingen in het bisdom, o.a. in Hoogeloon en Hapert, overdragen aan het bisdom Den Bosch. [36]

- 1590 "Dit jaar is alles zeer duur geweest zowel wat betreft het graan als het geld, want Oirschot heeft alle dagen veel op moeten brengen, wel 100 gulden per dag vanwege de bijdrages en de schades. Te weten aan de kapitein Van der Sterren per maand 1034 gulden, aan de Graaf van Mansveld per maand 124 gulden, voor de keuken van de anderen in het leger in zes weken tijds 21 gulden, aan de schout van Kempenland in hetgeen eerder aan de genoemde Graaf achterstallig was, een grote som geld meer dan 1500 gulden eens, naast nog andere rekeningen aan de compagnieën van Neusen en Vierslot die in de stad van Bergen (op Zoom) zijn gelegerd die als buitengewone kosten 600 gulden eens bedragen, aan kapitein Punder op het slot van Bergeijk 36 gulden per maand vanwege het brandgeld (= afkopen brandschatting), aan bepaalde ruiters vanwege havergeld 300 gulden, voor de versterking van Eindhoven 160 gulden, aan de heer van Helmond vanwege een oude betalingsaanwijzing 300 gulden, aan de heer van Boxtel 150 gulden, aan de Nederkant (= de tegenpartij) wel 1000 gulden, aan rentmeester Bax vanwege de bedes voor de gewone en ook buitengewone lasten nog bepaalde bedragen, zodanig dat het al drie maanden lang nu wel 100 gulden per dag of meer kost. Dagelijks zijn er zware beslagleggingen zowel van kapitein Van der Sterren, van Dachverlies, Vierslot, de heer van Helmond, de heer van Boxtel, Punder en anderen die allen even haastig zijn alsof het hooilieden betrof, men neemt wat men wil etc." Aert Sgraets, secretaris schepenen van Oirschot. [11]

- ca. 1590 Gijzelaars moesten soms geld lenen van hun gijzelnemers om zich vrij te kopen. Uiteraard moest dit met rente worden terugbetaald. Deze contracten waren rechtsgeldig en de erfgenamen moesten vaak nog een deel van deze schuld aflossen. [9]

- ca. 1590 Soldaten waren vaak gedwongen om te stelen en te plunderen (en de bijbehorende moorden en branden) omdat ze niet konden overleven op de lage en vaak niet uitbetaalde soldij. Maar gewoon hebzucht was minstens zo belangrijk. Te kunnen roven was een belangrijke reden om in het leger te gaan. [9]

- ca. 1590 Officieren organiseren soms een pseudo-belasting voor zichzelf en de soldaten in de regio waar ze de macht hebben. [9]

- 1590 28 sept. Aarle-Rixtel geplunderd door kolonel Bentinck (in Spaanse dienst) zonder aanleiding of opdracht. Daarna naar Budel waar op 30 sept. de inwoners in de kerktoren vluchten. De toren wordt in brand gestoken. [9]

- 1591 Staatse ruiters uit Bergen op Zoom komen hun verliezen tegen de Spanjaarden "compenseren" in Bladel en Reusel. [9]

- 1592 Kasteel van Bergeijk veroverd door Maurits en drie maanden later door Spaanse troepen onder Mondragon, maar toen hadden de Staatsen het al ontmanteld. Waarschijnlijk was toen de vlakbij gelegen watermolen op de Keersop al niet meer in gebruik. [4, 29]

- Omstreeks 1592 is Reusel twee jaar ontvolkt geweest waarschijnlijk na een zware verwoesting. [4]

- 1594-1605 Voormalige troepen in Spaanse dienst muiten wegens slechte betaling of om andere redenen. Ze trekken door de Meierij en omgeving en zijn de derde belastingheffer. Zolang de Staten hun eigen belasting ontvangen en de bewoners niet smokkelen naar de Spaanse vijand, is de 'orde gehandhaafd'. [9]

- 1594 "Op 20 januari zijn de (Staatse) compagnieën van Breda, Heusden, Nijmegen en anderen hier (in Oirschot) in de omgeving geweest en hebben de Mierden, Bladel, Netersel, Valkenswaard, Waalre, Aalst, Asten, Someren, Schijndel etc. bezocht en zijn daarna weer naar Boxtel naar huis getrokken, niet nadat ze aanzienlijke kosten hadden veroorzaakt en schade aangericht." Aldus de secretaris van de Schepenen van Oirschot. [11]

- 1595 In Brabant zijn relatief weinig heksenprocessen geweest maar in dit jaar gaat het goed fout. In Mierlo, Lierop en Asten werden in korte tijd in een serie processen minstens 15 heksen veroordeeld en gedood. De heer van Mierlo en zijn zwager de heer van Asten speelden hierbij een op zijn minst twijfelachtige rol. Deze serie processen en mogelijk die te Herentals met 4 slachtoffers in hetzelfde jaar, waren aanleiding voor de hogere Brabantse autoriteiten om in te grijpen en daarna zijn er geen heksen meer terechtgesteld in deze omgeving. [4]

- 1595 Muiters uit Zichem afkomstig uit de Spaanse legers proberen Helmond te bezetten. [9]

- 1596 Filips II kan voor de derde keer de rente op zijn schulden niet betalen. [15]

- 1597 23 jan. Prins Maurits doet vanuit Geertruidenberg een verrassingsaanval met vooral cavalerie op een overwinterende Spaanse leger in Turnhout. Ongeveer de helft van de Spanjaarden wordt gedood of gevangen genomen. [4]

- 1599 Muiters uit Hamont afkomstig uit de Spaanse legers proberen Helmond te bezetten. [9]

- voor 1600 Zowel de Spaanse als de Hollandse bevelhebber proberen de soldaten te disciplineren. Er komt een reglement op het roven en plunderen op eigen initiatief maar dat heeft weinig effect. Ook omdat de Raad van Staten overtredingen wel veroordeeld, maar eigenlijk nooit bestraft. Ook het bijklussen van de soldaten door bijvoorbeeld konvooien te begeleiden, wordt geregeld. [9]

- 1598 20 aug. Honderd soldaten uit Weert overvallen Tongelre en roven alles van hun gading. [9]

- 1599 27 sept. Een compagnie overnacht in Geldrop en Zesgehuchten: roof, verkrachtingen, en afpersen door te dreigen de kinderen te verbranden. [9]

- ca 1600 Al vanaf de tijd van Karel de Grote bestonden er voorschriften voor het bestrijden van wolven. Aan het einde van de Middeleeuwen lijkt men het aantal wolven redelijk onder controle te hebben. Door de chaos van de Tachtigjarige Oorlog neemt het aantal wolven zo snel toe dat rond deze tijd de premies voor afschot verlaagd worden. [20]

- ca 1600 Voor studenten was Leuven de meest voor de hand liggende universiteit voor theologie en verwante studierichtingen. Voor juridische en administratieve richtingen koos men de rechtsuniversiteit in Orleans. Niet alleen studenten uit Den Bosch en Antwerpen stonden daar ingeschreven, maar ook uit Eindhoven, Hilvarenbeek en Oisterwijk. [19]

- ca. 1600 Blaarthem telt drie kastelen. 1. Het Slotje aan de Gender, eigendom van Reinier Suermont. Ca. 1784 verkocht en gesloopt door de eigenaar van Kasteel Blaarthem. 2. Kasteel Gagelbosch van de fam. Berewout. Dit komt ca. 1630 door huwelijk in handen van de fam. Van Eyck. Kort na 1700 gesloopt. 3. Kasteel Blaarthem in 1525 eigendom van een andere tak van fam. Van Eyck. In 1893 afgebrand. [14]

- ca. 1600 Rond 1600 was het duidelijk dat allerlei kastelen, schansen e.d. toch niet bestand waren tegen een echte aanval. Langzaam trokken de Spanjaarden zich dan ook terug op Den Bosch en hielden op het platteland alleen wat toezicht i.v.m. smokkel, muiters en dergelijke. Op zich was dit positief voor de bevolking, maar op het onbeschermde platteland konden troepen uit Geertruidenberg ongestoord Lommel platbranden (1586) en die uit Breda dorpen in de Peel. [9]

- 1601 Prins Maurits veroverd de meeste versterkingen rond Den Bosch i.v.m. de belegering van die stad: Helmond, Boxtel, Veghel, Heeswijk, Nieuw-Herlaar, Eindhoven etc. [9]

- 1602 Prins Maurits verovert Grave en heeft daarmee Maasoever langs de Meierij in handen. Maar de belegering van Den Bosch mislukt. [9]

- 1603 Helmond weer in Spaanse handen. Om strategische redenen worden 40 huizen gesloopt. De bezetting misdraagt zich 'alsof ze onder de Turken hebben gewoond'. [9]

- 1603 aug.-nov. Prins Maurits belegert Den Bosch opnieuw maar weer vergeefs. [9]

- 1603 Muiters uit Hoogstraten en afkomstig uit de Spaanse legers bezetten tijdelijk het kasteel in Boxtel. [9]

- 1604 Oosterhout is bijna ontvolkt door de pest, men spreekt van 2700 doden. In Oisterwijk zijn 400 doden. [7]

- 1606 Gestel huurt muiters uit Hamont om Veldhoven, Woensel en Zeelst te branden en te beroven omdat die hun schulden niet betaald hebben. [9]

- ca. 1606 Bartholomeo de Bey, ruiter in Den Bosch, leent 1872 gulden aan Breughel, Bergeijk, Mierlo, Geldrop, Hapert, Westerhoven en Beek. Eersel, leent van Dierick Springjou, ruiter onder Grobbendonk. Jan van Mill, luitenant onder Grobbendonk, leent aan Bergeijk, Liempde, en Eersel. Zo financierden soms de militairen de schulden die ze deels zelf veroorzaakt hadden! [9]

- 1609-1622 Twaalfjarig bestand in de Tachtigjarige oorlog. De bedoeling was eigenlijk een vredesverdrag, maar Spanje eiste vrijheid voor de katholieken in het noorden en een einde aan de vaart op Indië. Die eisen waren niet acceptabel. [15]

- 1612 In Antwerpen is het aantal inwoners weer toegenomen van 42.000 in 1589 naar 54.000. De handel is van karakter veranderd. Veel transacties verlopen ongezien d.w.z. via de (vaak uit Antwerpen gevluchte) relaties in bijvoorbeeld Amsterdam. Maar ook is de afsluiting van de Schelde niet absoluut. De regel is dat schepen in de richting Antwerpen hun lading moeten overladen in Middelburg of Vlissingen. En schepen vanuit Antwerpen moeten dat doen ik Lillo op de grens met Zeeland. In principe is dit alleen een kostenpost, maar in praktijk is die alleen acceptabel voor hoogwaardige goederen en niet voor laagwaardige, zware massa goederen. Voor de handel in Antwerpen is deze regeling mogelijk niet eens zo erg geweest, wel voor de werkgelegenheid in de haven. [9]

- 1613 Delen van de vesting Helmond ontmanteld. Het kasteel bleef bezet. [9]

- 1613 De abdij van Postel wordt zelfstandig en is dus niet langer ondergeschikt aan Floreffe. De aanleiding is het feit dat de priesteropleiding steeds in Floreffe was en daar veel Waalse en weinig Vlaams/Nederlands talige studenten trok. Postel had dus te weinig priesters die de lokale taal spraken. Besloten werd tevens dat de spijndingdagen (voedsel uitreiking op Witte Donderdag en Goede Vrijdag) voortaan in de dorpen zouden zijn en niet meer centraal in Postel. Dit leidde tot een oproer en plundering van de abdij in 1619. [16]

- 1616 Amandus I van Horne bouwt een nieuw kasteel in Geldrop naast het in 1512 beschadigde oude. [13]

- 1618 Begin van de Dertigjarige oorlog in Duitsland. Ook hier vormen de Spaanse en Oostenrijkse Habsburgers belangrijke partijen. De verwoestingen in deze oorlog zijn waarschijnlijk nog groter dan die in de Tachtigjarige oorlog. [4]

- 1624 Spinola belegert Breda. Na negen maanden uithongeren geeft de stad zich over. Onder de 13.000 inwoners en soldaten zijn dan 5000 doden door honger en ziekten. De stad wordt weer katholiek, maar veel inwoners verlaten de stad die in 1629 nog maar 2500 inwoners heeft. [19]

- 1627 op 28 dec. De kerktoren van Geldrop stort in tijdens een dienst: 85 doden, 200 gewonden. Donaties voor de wederopbouw van Aartshertogin Isabella fl 1000, de Heer van Geldrop Amandus II fl 1000 en de Geldropse familie Bluijssen het restant. [4]

- 1626 De heerlijkheid Bergeijk (waarin ook Westerhoven, Riethoven en Borkel) wordt door Spanje in pand gegeven aan Gerard van Broeckhoven, schepen in Den Bosch. Het pand wordt in 1658 gelost en daarna zijn het vier statendorpen. [4]

- 1627 Inwijding van de basiliek van Scherpenheuvel, bedevaartplaats voor de verering van Maria. [19]

- 1628 Piet Hein verovert de Spaanse zilvervloot. Een deel van het geld zal gebruikt worden voor de financiering van de belegering van Den Bosch. [15]

- 1629 Frederik Hendrik belegert vanaf 1 mei Den Bosch en verovert de stad op 14 september. Aan Hollandse kant werden bijna 30.000 man ingezet. Een Spaanse ontzettingsleger van ca. 23.000 man onder Hendrik van de Berg (neef van Frederik Hendrik!) trok eind juni naar Den Bosch maar durfde niet aan te vallen. Van den Berg trok zich na twee weken terug op Boxtel en ging later richting Nijmegen en de Veluwe. Tijdens de belegering waren er dus enige tijd ca. 50.000 soldaten in de Meierij en die hebben uiteraard gefourageerd bij de reguliere inwoners. De situatie in de Meierij van Den Bosch werd na de capitulatie niet duidelijk geregeld [4]

- 1630 Bisschop Ophovius van Den Bosch mag niet meer in die stad verblijven. Tot 1636 verblijft hij regelmatig op kasteel Geldrop. [4]

- ca. 1630 Rond deze tijd werd in Kempenland waarschijnlijk de rogge nog steeds gezamenlijk verbouwd op de beste gronden. Hierbij zorgde wel iedere boer voor zijn eigen perceel, maar hij had niet de vrijheid om een andere gewas te kiezen. Ook het oogsten ging gezamenlijk onder toezicht van de inner van de tienden en dat 400 jaar na het 'privatiseren' van de kloosterhoeven! Na 1500 was de boekweit oogst ca 1/3 van de rogge oogst. Maar boekweit stond niet op de beste gronden en de boer had daar waarschijnlijk meer vrijheden. [29]

- ca. 1630 In Tilburg groeit de bestaande textielindustrie net als in Eindhoven en Helmond. Vooral het arbeidsintensieve spinnen en weven van wol een linnen voor Amsterdam en andere Hollandse steden gebeurt hier. De textielindustrie in Geldrop richt zich vooral op goedkope producten voor de regionale markten in de Meierij, de Antwerpse Kempen en het aangrenzende Luikse gebied. Eindhoven en Helmond weven linnen in opdracht van Haarlem (lagere loonkosten). Afwerken en bleken gebeurt meestal in Haarlem. Dit gaat nog door in 1769 in deze plaatsen en in Boxtel en Veldhoven. [14,19]

- 1630 en 1631 Bisschop Ophovius van Den Bosch inspecteert de bezittingen van het bisdom in Hoogeloon en omgeving waar Jan v.d. Heuvel rentmeester is. Hij concludeert dat Jan aanzienlijk beter voor zijn eigen boerderij zorgt dan voor die van het bisdom. Maar voor zover bekend heeft dat geen consequenties gehad voor hem. [36]

- 1631 en 1632 Plundering van de abdij van Postel op de spijndingdagen (Witte Donderdag en Goede Vrijdag) door de armen uit de omgeving. [15]

- 1632 Spaanse troepen vermoorden 300 inwoners van Kwaadmechelen (België). [4]

- 1632 Twee zuidelijke(!) legeraanvoerders, Hendrik van de Bergh en Warfusee, stellen de Republiek voor de Zuidelijke Nederlanden te verdelen tussen de Republiek en Frankrijk. Ze verwachten een volksopstand als Frederik Hendrik naar het zuiden trekt. Frederik Hendrik kan inderdaad simpel Venlo en Roermond innemen maar Maastricht moet belegerd worden. Er komt geen volksopstand en Frederik Hendrik durft niet op te trekken naar Brussel. [15]

- 1635 Een formeel verdrag tussen de Republiek en Frankrijk over de verdeling van de Zuidelijke Nederlanden. Een paar steden in het zuiden (Tienen, Diest en Aarschot) worden veroverd maar het beleg van Leuven mislukt. De Franse en de Staatse troepen misdragen zich zodanig (o.a. in de Meierij) dat de Fransen te impopulair worden om het delingsverdrag verder te effectueren. [4]

- 1636 Pest in Casteren, (minstens 25 doden) en te Eersel (bijna 30). Waarschijnlijk was in de omliggende dorpen de situatie vergelijkbaar, maar daarvan zijn de begraafboeken niet bewaard. [DTB boeken Casteren resp. Eersel]

- 1636 Pest in Heeze, volgens het DTB register minstens 60 doden. In Leende woede de pest in de laatste maanden van het jaar en in 1637. Het DTB is niet beschikbaar, maar volgens een mededeling van de pastoor waren er 366 doden. [4]

- 1636 De Staten Generaal vaardigden het Retorsie plakkaat uit in Staats Brabant. Dit hield in dat katholieke priesters niet meer aanwezig mochten zijn in het gebied en dat alle katholieke godsdienst uitingen werden verboden. [4]

- 1637 Frederik Hendrik verovert Breda, maar verliest Venlo en Roermond [15]

- 1638 Frederik Hendrik probeert tevergeefs Antwerpen te veroveren; de Fransen bereiken weinig in de zuiden. Tot 1648 proberen Frankrijk en de Republiek zonder veel succes en eigenlijk ook zonder veel overtuiging de Spanjaarden te verdrijven uit de Zuidelijke Nederlanden [15]

- 1638 Klooster Mariënhage wordt verplaatst naar Weert en blijft daar tot de Franse tijd. [14]

- 1643 Spanjaarden bezetten het kasteel van Eindhoven. Stadsbrand [4]

- 1646 Delen van het bouwvallige kasteel Eindhoven worden afgebroken [4]

- 1646 Antwerpen wordt opnieuw belegerd door Frederik Hendrik. Voornaamste doel is waarschijnlijk de Fransen ruimte geven in het zuiden. [4]

- 1648 Einde Tachtigjarige Oorlog bij de vrede van Munster. Brabant blijft als Staats Brabant een generaliteitsland. [4]

- 1648 Einde van de Dertigjarige oorlog in Duitsland. [4]

- 1648 Bij de vrede van Munster blijven er onduidelijkheden over de grens van Staats Brabant. In Kempenland bijvoorbeeld verzetten Bladel en Reusel zich: ze vinden dat ze bij Postel horen en dus bij Spaans Brabant. De Staten Generaal vindt dat Postel bij Staats Brabant hoort, waarschijnlijk zijn de voornaamste redenen de grote bezittingen van Postel in Staats Brabant en de katholieke invloed vanuit de abdij. Postel verliest al zijn bezittingen in Staats Brabant (48 hoeven en 12 molens) en beëindigt de spijndingdagen. De abdij tekent protest aan maar de procedures slepen voort tot 1785 (Verdrag van Fontainebleau). [16]

- 1648 Er worden bij de vrede van Munster en de vrede van Westfalen veel oorlogen beëindigd maar niet die tussen Frankrijk en Spanje. De oorlog in de Zuidelijke Nederlanden gaat dus gewoon door, tot 1659! [15]

- 1648 Bij de vrede van Munster krijgt het huis Oranje de vrijheid Turnhout! Maar Turnhout blijft wel katholiek en valt wel onder de Spaanse Nederlanden. Amalia van Solms, weduwe van prins Frederik Hendrik, laat het kasteel herstellen. [4]

- 1648-1651 Na een wat aarzelend begin, drukken de Staten Generaal door: Staats Brabant wordt niet gelijkberechtigd met de andere zeven provinciën, alle ambtenaren worden vervangen door protestanten (bijna allemaal niet afkomstig uit Brabant) en de katholieke eredienst wordt verboden en de kerken afgenomen. Tenslotte wordt de belasting gehandhaafd op het niveau dat de Staten plus de Spanjaarden samen oplegden in de jaren tussen de val van Den Bosch en 1648! Dus ongeveer het dubbele van wat 'normaal' geacht werd. Kortom Staats Brabant was een wingewest, een soort kolonie geworden. Dat de protestantse predikers die namens diezelfde Staten Generaal zieltjes probeerden te winnen weinig succes hadden, is op deze manier natuurlijk niet vreemd. Een 'geluk' was dat de meeste ambtenaren die in Brabant benoemd werden, meer geïnteresseerd waren in de inkomsten van hun ambt dan in de uitoefening. Bijverdiensten (uit omkoping) waren meestal welkom. [12]